Witamina PP, niacyna, kwas nikotynowy – to wszystko nazwy tej samej witaminy, czyli B3. Choć jako jedyna z witamin z grupy B może być produkowana przez nasze ciała, to i tak podstawowym jej źródłem jest pożywienie. A zarówno skutki niedoboru jak i nadmiaru PP mają istotny wpływ na funkcjonowanie organizmu.
Zanim jednak przejdziemy do tych informacji, należy się wam wyjaśnienie – dlaczego na witaminę B3 tak wiele osób mówi PP? Bierze się to stąd, że skutecznie przeciwdziała ona zmianom skórnym spowodowanym suchością, a szorstka skóra po łacinie to pella agra. Skrót? Oczywiście PP. I zagadka wyjaśniona. A teraz pora na więcej konkretów.
Rola witaminy PP
Witamina B3 odgrywa wiele różnych funkcji w organizmie. Po pierwsze bierze udział w przemianach metabolicznych węglowodanów i wspomaga eliminowanie tzw. złego cholesterolu. Po drugie warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, stąd często podawana jest osobom borykającym się z zaburzeniami psychicznymi. Po trzecie (i pewnie ważne z kobiecego, „urodowego” punktu widzenia) utrzymuje skórę w dobrej kondycji. Ponadto niacyna ułatwia detoks organizmu i obniża poziom toksyczności niektórych leków, jest stosowana w leczeniu pelagry (od pella agra), przy migrenach, odmrożeniach i zawrotach głowy. Rozszerza również naczynia krwionośne, uczestniczy w tworzeniu czerwonych krwinek i syntezie hormonów steroidowych (np. estrogenu i hydrokortyzolu) oraz hormonów tarczycy – tyroksyny i trzustki – insuliny.
Skutki niedoboru witaminy B3
Jak już pisaliśmy, niacyna jako jedyna witamina z grupy B jest wytwarzana przez organizm (a dokładnie przez florę bakteryjną jelit oraz z aminokwasu zwanego trypotofanem) stąd jej niedobór odnotowuje się rzadko. Można to co prawda ustalić poprzez testy krwi (nierefundowane przez NFZ), ale najczęściej diagnoza stawiana jest po przeprowadzeniu z pacjentem wywiadu na temat samopoczucia. Jakie są typowe objawy niedoboru? To przede wszystkim zmęczenie i osłabienie, bezsenność i migrenowe bóle głowy. Do tego dochodzi pogorszenie stanu skóry, łatwość zapadania na choroby skórne, owrzodzenie jamy ustnej i jasnoczerwone zabarwienie języka, przebarwienia, łupież i wypadanie włosów. Długotrwały niedobór może zaburzać pracę przewodu pokarmowego (zwłaszcza jelit i żołądka) powodując nawracające biegunki.
Niedobór witaminy B3 najczęściej ma swoje źródło w alkoholizmie, niedożywieniu lub w długotrwałym zażywaniu leków przeciwko gruźlicy. Należy tu jednak także wspomnieć choroby upośledzające wchłanianie z jelit i nerek, choroby umysłowe (np. schizofrenię) oraz nowotwory.
Skutki nadmiaru witaminy B3
Hiperwitaminoza, czyli nadmiar witaminy, w tym przypadku B3, może wystąpić, jeśli dorosła osoba będzie dziennie przyjmowała powyżej 35 mg i dzieje się tak najczęściej podczas suplementacji tabletkami, które są wydawane jedynie na receptę! Cena zależy od dawki i producenta i zaczyna się od kilku złotych. Typowe objawy hiperwitaminozy to bóle głowy, zaczerwienienie skóry, rozszerzenie naczyń krwionośnych, szum w uszach, pocenie się, zaostrzenie choroby wrzodowej żołądka. Wysokie dawki mogą uszkodzić wątrobę, wywołując żółtaczkę. Ponieważ niacyna uwalnia histaminę, powinna być stosowana ostrożnie u astmatyków. Ponadto zwiększa stężenie kwasu moczowego, nasilając dnę moczanową. Nie powinno się łączyć witaminy PP z lekami obniżającymi ciśnienie krwi, gdyż sama również wykazuje takie działanie i efekt może się skumulować.
Zalecane dziennie spożycie B3
W przypadku dzieci do 3 roku życia jest 6 mg na dobę, między 4. a 6. r. ż. 8 mg a między 7. a 9. – 12 mg. Około 18. roku życia zapotrzebowanie u dziewcząt plasuje się na poziomie ok. 14 mg, a chłopców 18 mg. U osób dorosłych jest o odpowiednio 14 mg i 18 mg, z tym, że przyszłe mamy potrzebują dodatkowych 4 mg, a ciężarne 3 mg na dobę.
Gdzie występuje witamina B3?
W pożywieniu niacyny szukajmy w wieprzowinie (3,06 – 7,24 w 100 g), cielęcinie (6-6,5 mg na 100 g), kurczaku (2,78 do 12,44 mg w 100 g), wołowinie (3,55 – 6,69 mg 100 g), rybach (np. makrela wędzona to 8 mg na 100 g a łosoś 7,5 mg na 100 g), kaszy jęczmiennej, fasoli, pomidorach, groszku zielonym ziemiankach, soi, ziarnach zbóż, nasionach słonecznika, drożdżach, serze czy soku z pomarańczy. Niedobory można też uzupełniać gotowymi preparatami witaminowymi, przy czym witaminę B3 (PP) należy przyjmować wraz z innymi witaminami z grupy B. I ostatnia wskazówka: chrom zwiększa jej wchłanianie.
