Jej problem dotyczy także młodych matek – jeśli nie planują już kolejnego dziecka albo myślą o nim dopiero za jakiś czas 🙂 Zobacz, jakie są współczesne metody antykoncepcji i która z nich jest najbardziej skuteczna.
tekst: Maya Kowalczyk
Przewiduje się, iż w 2100 roku na świecie będzie 10, 5 mld ludności, a więc prawie o 4,5 mld więcej niż obecnie. W kwestii rosnącego przyrostu naturalnego będą wiodły prym kraje rozwijające się, gdzie planowanie rodziny i regulacja poczęć nie są tak rozpowszechnione, akceptowane i dostępne jak w krajach wysokorozwiniętych.
Obecnie na naszym rynku dostępne jest wiele coraz nowocześniejszych i skuteczniejszych środków umożliwiających zapobieganie ciąży i planowanie rodziny. Są to m.in.:
- żeńskie kondomy z folii poliuretanowej o podstawach usztywnionych pierścieniami
- elektroniczne urządzenia do określania dni płodnych i niepłodnych działające na zasadzie metody termicznej czy analizy moczu
- antykoncepcja awaryjna (do 72 h po stosunku)
- implanty
- tabletki antykoncepcyjne IV generacji
- w Stanach Zjednoczonych, Chinach i Europie prowadzone są też zaawansowane prace nad tabletkami antykoncepcyjnymi dla mężczyzn
Jak było kiedyś?
Dawne metody regulacji poczęć mogą wydawać się kuriozalne i zaskakujące. W starożytnych Indiach za naturalny środek antykoncepcyjny uważano wstrzymanie przez kobietę oddechu podczas stosunku seksualnego. Jedzenie trzyletniej melasy oraz picie mieszanki rośliny kallambha i odnóży much z najbliższej dżungli uważano tam wówczas za niezawodny sposób na trwałą niepłodność.
W Meksyku zaś zalecano wywar z korzeni Barbasco. Opisany w Talmudzie, komentarzu do biblijnej Tory, mający służyć temu samemu celowi „Puchar korzeni” zawierał w sobie gumę arabską, ałun w płynie, krokusa ogrodowego i piwo. W owych czasach chińskie i japońskie prostytutki zapobiegały niepożądanym ciążom, zakładając na szyjkę macicy kawałki naoliwionego bambusa.
Także w antycznym Egipcie kobiety zakładały wkładki wewnątrzmaciczne. Wykonywano je tam z drewna, szkła, kości słoniowej oraz szlachetnych kruszców. Te ostatnie wysadzano nawet diamentami. Stosowano również środki barierowe. Były to barwne płócienne prezerwatywy, krążki dopochwowe z miodu i krowiego łajna lub kamienie szlachetne mające przeszkodzić wniknięciu nasienia do dróg rodnych.
Rzymianki piły wywar z drzewa, które nie dawało owoców, płukały pochwę po stosunkach, a ich partnerom zalecano kondomy. Antykoncepcję postkoitalną stosowano także w Egipcie, gdzie stosowano irygacje winem z czosnkiem i koprem włoskim. W Persji polecano zaś kichanie, tańczenie i skakanie do tyłu.
Średniowieczne metody regulacji rozrodczości oparte były na magii i zabobonach. Święty Albert propagował takie metody zapobiegania ciąży, jak łykanie przez kobiety żywych pszczół i picie przez mężczyzn napoju ze spalonych jąder bezpłodnego muła. Wierzono, że niepłodność przynosi noszenie antyafrodyzjaków, takich jak naszyjniki z kości kota i wysuszonych jąder łasicy czy amuletów z woskowiny muła.
Renesans to epoka prezerwatywy. Tej z lnu nasączonej różnymi roztworami lub z jelit zwierzęcych. Pierwsze lateksowe kondomy pojawiły się dopiero w XIX w.
Jeszcze w latach 60. zeszłego wieku w ramach antykoncepcji doraźnej „po” zalecano duże dawki witaminy C, aspiryny, kąpiele po stosunku z użyciem różnych substancji, np. tequili, sody oczyszczonej czy moczu!
Ciekawostka
Dotychczasowy udokumentowany rekord płodności należy do pierwszej żony Fiodora Wasiljewa (ur. 1707 r.), rolnika z wioski Szuja leżącej 241 km na wschód od Moskwy. Kobieta ta, zachodząc 27 razy w ciążę, urodziła 69 dzieci: cztery razy czworaczki, siedem razy trojaczki i szesnaście par bliźniąt. Żadna z ciąż nie była pojedyncza!
W kulturze judajskiej odrzucano antykoncepcję. Podobne stanowisko zajmuje po dziś dzień kościół rzymsko–katolicki, który propaguje pogląd, iż Bóg zezwolił człowiekowi na stosunki płciowe jedynie celach prokreacyjnych. Na dowód podaje się cytat z pierwszej księgi Biblii należącej do Starego Testamentu – księgi Rodzaju (38 : 8-10) – „Wtedy rzekł Juda do Onana: Obcuj z żoną brata swego i wypełnij wobec niej obowiązek powinowatego, zachować potomstwo bratu twemu. Lecz Onan, wiedząc, że to potomstwo nie będzie należało do niego, ilekroć obcował z żoną brata swego, niszczył nasienie swoje, wylewając je na ziemię, aby nie wzbudzić potomstwa bratu swemu. Panu nie podobało się to, co czynił, dlatego i jego pozbawił życia.”
Onan był więc potępionym przez Boga prekursorem stosunku przerywanego, który od wieków stosują afrykańscy Masajowie. Ich religia nie zabrania im takich praktyk.
Rozwój hormonalnej antykoncepcji doustnej zawdzięczamy odkryciu pochrzynu. Z zawartej w jego korzeniu diosgeniny można było wytwarzać progesteron.
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia antykoncepcja to świadome działanie mające na celu zapobieganie niepożądanej ciąży, a jednocześnie uniemożliwiające człowiekowi podjęcie niezawisłej decyzji o posiadaniu potomstwa.
Współcześnie znanych jest wiele rodzajów metod antykoncepcyjnych, w tym: naturalne, barierowe, środki plemnikobójcze, wkładki wewnątrzmaciczne, hormonalne, chirurgiczne, immunoantykoncepcja, metody postkoitalne i antykoncepcja męska. Idealna metoda zapobiegania niechcianej ciąży powinna być:
- 100 % bezpieczna
- 100 % skuteczna
- nie wpływać na aktywność seksualną
- odwracalna
- łatwa w stosowaniu
- prosta do odstawienia
- możliwa do stosowania i kontrolowania bez nadzoru lekarza
- akceptowana przez każdą kulturę, religię i frakcję polityczną
Wskaźnik Pearla
W 1933 r. amerykański biolog Raymond Pearl opracował równanie służące określaniu skuteczności środków antykoncepcyjnych. Indeks Pearla był popularny przez dziesiątki lat, głównie ze względu na prostotę kalkulacji. Dopiero w roku 1966 pojawiły się pierwsze głosy postulujące odejście od niego. Jest on bowiem miarą statystyczną możliwości zajścia w ciążę jedynie dla badań, w których odsetek zajść w ciążę jest niski. Wskaźnik Pearla podaje liczbę zapłodnień w ciągu roku na 100 badanych kobiet (ok. 1200-1300 cykli). Im niższą przybiera wartość, tym metoda jest skuteczniejsza. Oto jego miary dla poszczególnych metod przy typowym i bardzo skrupulatnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń:
- śródskórne implanty progesteronowe – 0,05 ; 0,05
- doustne środki antykoncepcyjne dla kobiet IV generacji – 0,09 ; 0,14
- wazektomia – 0,15 ; 0,1
- sterylizacja kobiet (wkładka ze stopu tytanu i niklu metodą ‘Essure’) – 0,2 ; 0,2
- iniekcje (estrogen plus progesteron) – 0,2 ; 0,2
- wkładka wewnątrzmaciczna z progesteronem – 0,2 ; 0,2
- sterylizacja kobiet (podwiązanie jajników) – 0,5 : 0,5
- wkładka wewnątrzmaciczna z miedzią – 0,8 ; 0,6
- dwuskładnikowa antykoncepcja doustna (estrogen plus progesteron) – 8 ; 0,3
- jednoskładnikowa antykoncepcja doustna (progesteron) – 8 ; 0,3
- plaster antykoncepcyjny (estrogen plus progesteron) – 8 ; 0,3
- krążek dopochwowy – 8 ; 0,3
- męski kondom lateksowy – 15 ; 2
- gąbka dopochwowa (nieródki) – 16 ; 9
- kondom żeński z folii poliuretanowej – 21 ; 9
- kalendarzyk małżeński – 25 ; 3
- stosunek przerywany – 27 ; 4
- środki plemnikobójcze (żel, pianka, film,) – 29 ; 18
- gąbka dopochwowa (kobiety, które już rodziły) – 32 ; 20
- współżycie bez zabezpieczenia – 85 ; 85
